Информация к новости
  • Просмотров: 2137
  • Автор: admin
  • Дата: 30-12-2015, 21:12

ЖМКдагы, Интернеттеги жана коомдук дискурстагы душмандашуу тили - Кыргызстан-2015 oтчеттун резюмеси

 30-12-2015, 21:12    Категория: Кыргызча » Изилдөөлөр » Душмандашуу тилине медиа-мониторинг


ЖМКдагы, Интернеттеги жана коомдук дискурстагы душмандашуу тили - Кыргызстан-2015 oтчеттун резюмесиТынчтыкты орнотуучу жана медиатехнологиялар мектеби"ЖМКдагы, Интернеттеги жана коомдук дискурстагы душмандашуу тили - Кыргызстан-15” боюнча аралык отчетун берди. Отчетто 2015-жылдын ноябрь-декабрь айларында кыргыз жана орус тилиндеги басылма, теле-радио, онлайн медиа жана социалдык тармактардагы анализдин жыйынтыгы жана жылдардын башка убактылары менен салыштыруу, ошону менен катар талаа изилдөөлөрүнүн негизинде чыгарылган жыйынтыктар чагылдырылган.

Кыргызстандын медиа талаасындагы сөз эркиндиги ачык эле ксенофобиялык сөздөргө, саясий сыпаасыздыкка негизделген жек көрүү лексикасы менен тыгыз чектешүүдө жана ЖМКдагы журналисттик стандарттын төмөнкү деңгээлине басым жасалган, ал эми социалдык тармактагы посттор кээде тармактык агрессияга үндөйт. Кыргызстан Борбор Азиядагы кошуна мамлекеттердин ичинен сөз эркиндигинин рейтингинде[1], жогорку көрсөткүчтөрдү ээлесе да, этика маселесинде көп кемчиликтерге ээ.

Азчылыкка карата басым көрсөтүү тили өзүн аналитикалык деп эсептеген медиаларда да бар. Азчылыктын проблемалары жөнүндө маалымат берип жаткан макалалар менен репортаждарды жасап жаткан авторлор ошол эле учурда алардын терс образын жаратышууда. ЖМКлар мунусу менен этникалык, диний, социалдык жана башка ксенофобияны жайылтууну шарттап жатат.

2015-жылы душмандашуу тилинин себеби жана жек көрүүнүн негизинде кылмыштардын курмандыгы болушу мүмкүн болгон социалдык топтордун саны өстү. Бул жылдын аягындагы анализ боюнча гумандуу эмес сөзгө калуунун негизги бутасы катары мусулмандар, этностор жана ЛГБТ тобу болду. Мурдагы жылдары ЖМКдагы негативдик реакция этникалык топторго карата болгон эле.

ЖМК жана Интернеттеги[2] ар кандай подтексти бар фобиялардын түрлөрү боюнча классификациялоо.

 

 Улутчулдук риторика дагы деле алдыга чыгып жатса да, 2015-жылы эксперттер жергиликтүү ЖМКда жана Интернет-ресурстарда исламофобиялык жана гомофобиялык медиатренддин жогорулаганын белгилешкен. Көрүнүп тургандай медиадагы исламга каршы риторика Сириядагы узакка созулган согушка, ошондой эле ИГИЛдин басып алууларынын айынан качкындардын жана мигранттардын Европага жана башка мамлекеттерге толкушуна, Сирия жана Ирактагы согушка Кыргызстандын жарандарынын тартылышына байланышкан. Ошол маалыматтарды эске салып жатып журналисттер менен спикерлер аудиторияга Бишкек шаарынын ортосунда ушул жылдын июл айында радикалык топтун согушкерлерин ликвидациялоо боюнча атайын операциялар жөнүндө токтолуп кетишүүдө. Ал жөнүндө айтып жатып авторлор исламдын салттуу атрибуттары менен терроризмге параллел келтиришип, жалпы элге мусулмандардын сырткы көрүнүшүнө таянуу менен душмандын образын жаратууда.

2015-жылы коомчулукта качкындарга жана чет өлкөлүктөргө, анын ичинде чет өлкөлүк инвесторлор – канадалыктарга, кытайлыктарга, түрктөргө жек көрүү сезими орто эсеп менен үч эсеге курчуган. Алардын этникалык (мамлекеттик) тийиштүүлүгү ЖМКда жана Интернетте талкууга алынган. Макалалардын, репортаждардын жана посттордун негизги бөлүгү сын тагуу маанайында, ал эмесе социалдык тармактарда кордоочу тилге чейин жетүүдө. Кээ бир чет өлкөлүк фирмалардын ишмердиги саясатташууда. Мисалга, Кумтөр алтын-кен иштетүүчү ишканасы терс контекстте талкууга алынгандыгына байланыштуу канадалыктар душмандашуу тилинин бутасына айланды.

Эми алар ЖМКда кордоочу клише жана стереотип такай пайдалана турган топтордун тизмесине кирип калды. Коомдук дискурстагы гумансыз сөздөргө татыган дагы бир блок катары курулуш, соода жана кызмат көрсөтүүдө иштеген кытайлыктар кирди. «Китай экспансиясы» - ЖМКнын бардык түрлөрүндө тираждалган стереотип болду. Анализге алынган аралыкта этностор боюнча рейтингде кытайлыктар жек көрүү тилинин курмандыгына кабылуу боюнча алдыга чыгышкан.

Медиа тармактагы гомофобиялык маанайды "салттуу эмес сексуалдык байланыштарга карата жакшы мамилени калыптандыргандык” үчүн кылмыш жоопкерчилиги жөнүндө мыйзамдын долбоорун биринчи окууда кабыл алуу боюнча дискуссия колдоду. ЛГБТ темасы коомчулукта цензураланган болсо да ЖМК жана интернет колдонуучулар аны жума сайын талкуулашат, көбүнчөсү негативдик тондо.

Кыргыз парламентинде Акыйкатчыны шайлоодо гомофобия маселеси коомдук дискурста көтөрүлдү. КР Акыйкатчысынын кызматына беш талапкер депутаттардын ЛГБТга алардын мамилеси кандай экендигине байланышкан суроосуна жооп беришти. Акыйкатчы постуна бир талапкер болсо ЛГБТнын конституциялык укугунун контекстинде айтып келип, бул "медициналык проблема жана гендик деңгээлдеги бузулгандык”[3] деп, баса белгилеп кетти.

Этникалык жана тилдик топторду эске алуунун персонификациялангананализи


Анализге алынган аралыкта изилденген медиаларда этносторду сөзгө алуу сан жагынан 84%түзгөн. Анда журналисттер жана Интернет пайдалануучулар этносторду сын тагуу тонунда жазышкан. ЖМК жана Интернет Кыргызстандын ЕвраЗЭСке катышуусуна, Украинадагы согуш темасына жана тарыхый тематикада арналган макалаларда жана комментарийлерде орустардын негативдүү образын трансляциялашкан. Бул фондо изилдөөнүн акыркы 5 жылдыгында орус этносу биринчи жолу негативдүү эскерүүлөрдүн тизмесинен жогорку орунду ээледи.

Кытай этносу Кыргызстандын суверенитетине кооптонуунун булагы катары баяндалган. Кытайлыктарды эмгек рыногундагы конкуренттер жана жергиликтүү аялдарды өзүнүн тукумун көбөйтүү үчүн "басып алуучу” агрессорлор катары көрсөтүшкөн. Түрктөргө карата душмандашуу тили соода-сатыкка инвестициялоо, түрк ишкерлеринин ишкердик тармагынын кеңейиши менен байланышкан. Канадалыктар Кумтөр алтын-кен ишканасы боюнча маселеге байланыштуу бута болуп кала берүүдө.

 

Изилденген медиалардагы душмандашуу тилин пайдаланууда приоритеттүү жанрлар

Медиа тармактагы анализдөөлөр интернеттин жана саны өсүп жаткан социалдык тармактын ролунун күчөгөндүгүн белгилеп кетти. Эң көп каралоочу метафоралар жана кордоочу лексика Фейсбуктагы посттордо экендигин эксперттер байкашкан. Ал жерде 33%жеткен дискриминациялык билдирүүлөр табылган.

Социалдык тармактагы посттор ар түрдүү жана бир ракурстан экинчи ракурска өткөн тематикага бай келген. Кээде пайдалануучулар бир постто күндүн көйгөйү болгон эки теманы аралаштырып, өтө катаал душмандашуу тилинде жазышууда. Мындайча айтканда жек көрүүнүн буталары көбөйүп жатат, бул өз учурунда тескери реакцияны пайда кылат.

Медиадагы жек көрүүнүн негизги таркатуучулары

 

Анализге алынган аралыкта жек көрүү субъекттеринин рейтингинде Кыргызстандын коомчулугунда коомдук персоналар алдыда жүрүүдө. Жек көрүү лексикасын таркатуучулардын тизмесин социалдык тармактардын пайдалануучулары - 43,2% баштайт. Гумансыз тилди таркатуучулардын арасында экинчи орун журналисттерге таандык. Алардын атынан жек көрүү контенти менен макалалардын жана репортаждардын 9,5% таркатылган.

 

9,7% респонденттерди жана интервью берүүчүлөрдү сурамжылоододискриминациялык лексика пайдаланылган, алар эфирге чыгарууда же макалаларда комментарийи жок пайдаланылган; 4,5 % риторика саясатчылардан чыккан;

2,23% - эксперттердин жана 0,87% окумуштуулардын жана маданият ишмерлеринин билдирүүлөрүнөн табылган.

Душмандашуу тилинин курмандыктары

Душмандашуу тилинин курмандыктарынын арасында лидерликти мурда жүргүзгөн мониторинг аралыгындагыдай эле этностор болду, мында алардын рейтинги бир аз өзгөрдү[4]. Аларга бардык документтештирилген речтик жана визуалдык кол салуулардын 68% багытталган.


Анализдөөдушмандашуу тилинин бутасы болуу макаланы жана постту жарыялоо же репортаждын эфирге чыгуу убагында болгон окуяларга байланыштуу экендигин көрсөтүү. Мисалга, ноябрда, Париждеги кандуу булоонго жана Сириядагы окуялардын өнүгүшүнө байланыштуу мусулмандарга карата жек көрүү байкалган. Аларга мурдагы мониторинг аралыгында байкалбаган бардык гумансыз атырылуунун 10%ы туура келген. Душмандашуу тилинин үчүнчү орунунда Россия/ орус этносу,Россия мамлекети макалаларда жана социалдык тармактын пайдалануучулары өзүнүн жек көрүүсүн билдирген тексттеринде персонализацияланып жатат. Буга Украина менен Сириядагы согуштар, Кыргызстандын ЕвраЗЭСке катышуусу, Турция менен талаш-тартыш, мамлекет падышалык Россиянын түзүмүнө кирген маалдагы 1916-жылкы тарыхый маселелер себеп болгон.

КР бийлиги душмандашуу тилинин курмандыгы боюнча рейтингине кирген төртүнчү топ болду(5,5%). Бийликтер көбүнчөсү кыргыз басылмаларында, онлайн – медиада, Фейсбук пайдалануучулар тарабынан жек көрүү курмандыгы болгон. Алар бийликти экономикалык, чек аралар боюнча, этникалык маселелерди чече албагандыгы жана мамлекетти башкара, Россия менен жакындаша албагандыгы боюнча күнөөлөшкөн.

Отчеттук аралыкта ЛГБТ жек көрүү тилинин 4% түзүп, ага байланыштуу жек көрүү сөздөрү 2,4% АКШга жана 2,3% жергиликтүү БӨУларга айтылган. Акыркы үч топ бир нече жолу ошол эле медиа тексттерде жек көрүү объекти катары эскерилген. Мисалга, журналисттер же Интернет пайдалануучулар ЛГБТга каршы пропагандага багытталган мыйзам долбоорун талкуулаганда "күнөөлүү” тарап катары жогоруда аталган топтор эскерилет. Көбүнчө авторлор БӨУну "америкалык каржылоо” менен, ал эми ЛГБТны кыргыз коомчулугуна "батыш маданиятынын таасирин” биргеликте айтышат. Эксперттик топ 2015-жылдагы маалыматтарды жалпылаштырып жана контентти анализдөөнү улантууда, жыйынтыкталган доклад 2016-жылдын март айында аягына чыгарылат.

Бул изилдөө Канадалык жергиликтүү демилгелер фондусунун колдоосу менен жүргүзүлүүдө (CFLI).

ЖМКдагы, Интернеттеги жана коомдук дискурстагы душмандашуу тили - Кыргызстан-2015 oтчеттун резюмеси



[1] World Press Freedom Index[1] https://index.rsf.org/#!/

 

 

 

 

 

[2] Көрсөтүлгөн ксенофобияны анализдөө бөлүмүндө[2] улутчулдук риториканы, чет элдиктерди жек көрүү; исламофобияга – мусулмандарга каршы риторикалуу, гомофобиялуу маалыматтар жана репортаждар, ЛГБТга каршы реакциялуу медиалык тексттер табылган медиа материалдар кирген.

 

[4] "Этникалык жана тилдик топторду эскерүүнүн персонификацияланган анализи” диаграммасын караңыз.

 

Уважаемый посетитель, Вы зашли на сайт как незарегистрированный пользователь.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.




  • Жоокерлер машине бөлүктөрүнүн базарынын жанында массалык башаламан убагында Ош ш., июнь 2010-жыл

  • Медиация жана чыр-чатактарды жөнгө салуу боюнча тренингдин катышуучулары “Тынчтык мунарасын” куруп жатышат, Бишкек, апрель, 2011-жыл

  • Стереотиптерди бузуу боюнча журналисттер үчүн тренинг, Бишкек, апрель, 2012-жыл

  • Мультиулуттук журналисттик топтордо командалык репортаждарды жасоо боюнча семинар, Бишкек, август, 2012-жыл



Карта инцидентов




Билим берүү жана тренингдер


АДАМ УКУКТАРЫН ЧАГЫЛДЫРУУ БОЮНЧА ТРЕНИНГГЕ КАТЫШУУ ҮЧҮН СЫНАК

Борбор Азиядагы Тынчтыкты Орнотуу жана Медиа Технологиялар Мектеби Бишкекте 2022-жылдын октябрынын аягында, ноябрь айынын башында,…

Калганы


Вебинарлар


Инга Сикорская: чыр-чатактарды чагылдырууда тынчтыкты орнотуучу журналистика

 

Инга Сикорская: чыр-чатактарды чагылдырууда тынчтыкты орнотуучу журналистикаТынчтыкты орнотуучу журналистика же тынчтык журналистикасы деген эмне экенин, анын эл аралык практикада кандай аталарын билесиӊерби?

Бул – позитивдик журналистикабы?

Бул – бийлик кѳйгѳйдү кантип чечип жатканы жѳнүндѳ айтып берген баяндардын эсебинен чыр-чатактарды жумшартуубу?

Же бул – чагылдырып жаткан жаӊжалдын калыс хронологиясына негизделген фактылар менен пикирлердин теӊдемиби?

Жогорудагы үч суроонун бири дагы тынчтыкты орнотуучу журналистика болуп эсептелбейт. Себеби, журналистиканын бул багыты таптакыр башка принциптерге негизделген.

Тынчтык журналистикасындагы үч «БОЛБОЙТ» эрежеси:
– Чыр-чатакты жумшартууга БОЛБОЙТ; – Чыр-чатакта күнѳѳлүүлѳрдү издегенге БОЛБОЙТ; – Пикирлер менен талаптарды аныкталган факты катары тираждоого БОЛБОЙТ.

Тынчтыкты орнотуучу журналистика редакторлор менен кабарчыларга конфликттерди чагылдырууда ТАНДОО мүмкүнчүлүгүн берет. Башкача айтканда, алар аудиториянын конфликтке карата зомбулукчул эмес реакцияны карап чыгуусун камсыздоо үчүн кайсы фактыларды жана кандай контекстте берүү туура боло тургандыгын чече алат. Жаӊжалдар медиалардагы күндѳлүк жаӊылык билдирүүлѳрүнүн негизги бѳлүгүн ээлейт жана эл зордук-зомбулук жѳнүндѳгү маалыматты тынчтыкты сактоо үчүн  иш-аракеттин стандарттуу багыты сыпатында кабыл алып, түшүнѳт.

Бул болсо, маалымат ресурстарында алдыӊкы орундагы сенсациялуу жана согуш жѳнүндѳ жаӊылыктарга суроо-талап менен бирге, тынчтыкты орнотуучу журналистиканын ролу да ѳсүп жатканын түшүндүрѳт. Журналисттер бейпилдик демилгелерин жаратуу үчүн коомдук пикирди пайда кылуу менен чыр-чатактын, согуштун же зомбулуктун ар кандай перспективаларын түшүнүү максатында  изилдѳѳ, талкуулоо жана диалог түзүү кѳндүмдѳрүн ѳнүктүрүүгѳ тийиш.

Тынчтык журналистикасы – редакторлор менен кабарчылар коомго чыр-чатакка карата зомбулукчул эмес реакцияны карап чыгуу мүмкүндүгүн берүү максатында аудиторияга кайсы окуяларды жана кандай жол менен билдирүү керектигин тандоосу.

Эл аралык журналистиканын тарыхында ММКлар чыр-чатактарды козутуу боюнча айыпталган учурлар да бар. Кѳбүнчѳ бул же конфликттик абалды туура эмес чагылдырууга, же жеткилеӊ текшерилбеген маалыматка байланыштуу.

Ошондуктан, тынчтыкты орнотуучу журналистиканын принциптерин түшүнүү этнос аралык, конфессия аралык, бир диндин ичиндеги, топтор аралык жана социалдык конфликттер сыяктуу эӊ татаал маселелерди чагылдырууда чыгармачыл ык-амалдарды колдонуу мүмкүнчүлүгүн берет.

Тынчтык журналистикасынын аспаптары тѳмѳнкү маселелерди чагылдыруу үчүн колдонулат:

  • этнос аралык
  • конфессия аралык
  • бир диндин ичиндеги
  • топтор аралык
  • социалдык чыр-чатактар.
  • Тынчтык журналистикасынын принциптери:

    Тынчтыкка багыттуулук

    Биринчи жана эӊ негизги эреже: эгер силер жогорудагы конфликттердин бирин чагылдырып жатсаӊар, анда проблеманы  тѳмѳнкү 3 негизги аспект боюнча изилдеп чыгуу зарыл:

    а) бул конфликттин тараптары кимдер

    б) чыр-чатактын ар бир тарабынын максаттары эмне

    с) тараптарды чырга алып келген эмне кѳйгѳйлѳр бар.

    Элден чыр-чатактар алардын күнүмдүк жашоосуна кандай таасирин тийгизгенин, кандай ѳзгѳрүүлѳр болушун каалаганын, лидерлеринин позициясы жалгыз жана мыкты натыйжа болуп-болбогонун сурагыла.

    Ошондой эле, тараптарды алардын лидерлерине гана цитата келтирип сыпаттабагыла.

    Бул эрежелерди сактоо менен, силер конфликттин эки тарабы үчүн бирдей баяныӊардын «оӊуштуу» деп аталган жалпы бейпил багытын пайда кылып, аны чечүү үчүн талкуу жарата аласыӊар. Мындай иш-аракетиӊер менен чырдашкан эки тарапты бирдей карайсыӊар,  репортажыӊарда экѳѳ теӊ «жеӊишке жете алат». Ошентип, балансты камсыздаган болосуӊар.

    Мисалы, кишилердин социалдык топторунун: шаардын кичи райондорундагы парк аймагына жакын кѳп кабаттуу үйдѳ жашаган, жер, экология үчүн күйүп-бышкан  жарандар менен базарда иштеген, жеке турак-жайлары жок, медициналык кызматтар жеткиликтүү болбогон ички мигранттардын ортосунда чыр чыкты. Алар балдарын алып барып, дарылатып турчу оорукана жакын жерде орун алгандыктан, парктын аймагына жайгашып алышты. Кичи райондун тургундары буга каршы чыгып, ортодо чыр-чатактар башталды.

    Аудиторияда ар бир тараптын муктаждыктары боюнча күмѳн саноолор болбошу үчүн силер бул эки проблеманы теӊ бирдей даражада кѳрсѳтүүгѳ тийишсиӊер. .

    Баяныӊардын  оӊуштуу багыты ошондой эле кѳӊүлдү конфликтке буруу жана келип чыгуусу мүмкүн болгон КѲРҮНБѲГѲН кесепеттердин алдын алуу максатында жаӊжалды проблема катары карап чыгуу үчүн ачык мейкиндикти түзүү дегенди да билдирет. Кѳрүнбѳгѳн кесепеттерге оору, травма, зордук-зомбулук, структуралык, маданий, экологиялык зыяндар кирет.

    Фактыларга багытталуу


Калганы


Наши услуги


МОНИТОРИНГИ, МЕДИАНАЛИТИКА, МЕДИАЭКСПЕРТИЗЫ КОНТЕНТА

 

МОНИТОРИНГИ, МЕДИАНАЛИТИКА, МЕДИАЭКСПЕРТИЗЫ КОНТЕНТАГруппа независимого мониторинга, экспертизы, анализа и образования Школы миротворчества и медиатехнологий в ЦА оказывает услуги в НКО секторе, проводит консультации, экспертизу тренинги по вопросам, связанным с медиасферой и публичным дискурсом.

Мы проводим медиа-мониторинги, медиа-исследования, разрабатываем медиа-планы и стратегии, готовим медиа-аналитику по заданным тематикам, а также предлагаем следующие услуги:

·исследование медиа-сферы на основе мониторинга СМИ на предмет освещения по заданной тематике с использованием уникальной методики, анализ, выработка рекомендаций;

·полный медиа-мониторинг и анализ выделенных публикаций по различным индикаторам, в зависимости от задачи– сбор всех материалов об объекте мониторинга по максимально широкому списку с помощью специальных электронных систем мониторинга, ручного поиска и интеллектуальных инструментов для анализа (кыргызский, русский, английский языки);

·по ограниченному медиа-списку – поиск публикаций об объекте мониторинга по определенному списку СМИ (обычно наиболее авторитетные, популярные, значимые с точки зрения достижения ЦА, издания);

·аналитические обзоры по заданной тематике;

·разработка моделей информационно-просветительских кампаний( интеллектуальная логистика, исследование и анализ ситуации, планирование мероприятий, определение аудитории, стратегия, сбор информации, анализ, разработка послания, определение ожидаемых результатов, тестирование кампании, разработка публичных мероприятий, отслеживание результатов кампании);

·разработка медиа-планов, мониторинг и анализ медиа-активности, кризисный медиа-мониторинг, архивный/ретроспективный медиа-мониторинг;

·консультации по созданию медиа-кампаний;

·тренинговые/обучающие услуги, мастер-классы: разработка тематики и программы тренинга;

·проведение медиа-тренингов/мастер-классов;

·информационные услуги (создание релизов, адаптация пресс-релизов под веб-публикацию. линкование, ссылки, теги и т д);

·разработка сценария и создание видео- и аудио-интервью, тезисы;

·подготовка спикеров для пресс-конференций, разработка сценария пресс-конференции и брифингов, тезисы их выступления;

·разработка медиа-плана для участия, выступающего в тематических программах по социально-значимым вопросам;

·редактирование и обработка текстов (кыргызский, русский, английский языки).

Вышеперечисленные услуги осуществляются по договору оказания платных услуг в некоммерческом секторе и рассчитаны в соответствии с калькуляцией платных услуг на текущий год. За подробной информацией обращаться на peacemakingschool@gmail.com или написать сообщение на Фейсбук https://www.facebook.com/Alinapeacemaker


 

 

 

 

Подробнее

Медиа-инновациялар лагери



Ичкериден кароо





Өнөктөштөр