Борбордук Азиядагы Тынчтыкты OрнотууЖана Медиатехнологиялар
Мектеби Америка Кошмо Штатынын Бишкектеги элчилигинин Демократиялык
комиссиясынын колдоосу менен «Массалык маалымат каражаттары аркылуу экстремизм
жана башка терс көрүнүштөрдүн жайылышын алдын алуу» деген теманын алдында өтүүчү
үч күндүк тренинге катышууга журналисттердин арасында сынак жарыялайт. Тренинг 2018-жылдын 26,- 27-, 28- февралында
Бишкек шаарында өткөрүлөт.
Бардык чыгашалар уюштуруучулар тарабынан төлөнөт.
Окутуу программасы учурдагы олутуу көйгөйлөрдү жана журналисттердин актуалдуу муктаждыктарын эске алууу менен түзүлдү. Тренингдин катышууучулары экстремизм, терроризм жана ага байланышкан маселелерди чагылдыруунун техникалары жана инструменттери жөнүндө маалымат алышат. Ошондой эле, алар душмандашуу тили жана анын байланыш өзгөчөлүгү медиа чөйрөсүндө радикалдык маанидеги маалыматтын таралышына кандай таасир бере тургандыгы жөнүндө окушат. Андан сырткары, журналисттер жана интернет колдонуучулардын кандай катачылыктары экстремизмдин жайылышына алып келээри тууралуу кабардар болушуп, журналисттик этика жана укуктук коопсуздук боюнча өз билимдерин бекемдешет. Тренингди бай тажрыйбага ээ эл аралык жана жергиликтүү эксперттер өткөрүшөт. Тренинге катышуу сынагына Кыргызстандын бардык аймактарынан жаш курагы 35 жашка чейинки журналисттер жана медиа кызматкерлер чакырылат.Катышуучулар сынактын негизинде тандалып алынат. Сынактан өткөндөр тренингдин бардык программаларына башынан баштап аягына чейин катышуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушат.
Сынакка катышу үчүн peacemakingschool@gmail.com электрондук дарегине төмөнкү документтерди жөнөтүү зарыл:
- тренинге катышуу билдирмеси (билдирменин формасын сайттан ca-mediators.netалсаңыз болот)
- резюме(CV)
- паспорт көчүрмөсү.
Баардык талаптарга жооп берген билдирме гана каралат.
Билдирмени берүүнүн акыркы мөөнөтү – 2018-жылдын 16-февралында 17-00 аяктайт.
Көрсөтүлгөн мөөнөттөн кеч берилген кайрылуулар каралбайт.
Эгерде сиз журналист, редактор, контент түзүүчү же элдин алдында чыгып
сγйлөөгө даярданып жаткан спикер болсоңуз анда өзүңүз жазган макаланы,
кандайдыр бир маалыматты, репортажды же өз сөзүңүздү коомчулукка жарыялоо
алдында жазылган материалдын маңызын ЫКЧАМ ТЕКШЕРγγ максатында СӨЗСЗ
түрдө бир аз ТЫНЫГУУ жасап алганыңыз оң болот.
Анткени, ыкчам текшерүү учурунда сиз өз материалыңыздын мазмуну жана андагы
жарыяланган сүрөттөр кимдир бирөөнүн же кайсыл бир социалдык топтун кыжырын
кайнатып, алардын аң-сезимине тескери таасирин тийгизбеши үчүн ага дагы бир
сыйра көз жүгүртүп чыга аласыз. Бул учурда сиз өзүңүзгө өзүңүз жогорудагыдай
мазмундагы суроону бир нече жолу берүү менен өз материалыңызды дыкаттык менен
дагы бир жолу текшерип, талдап андан соң гана «жарыялоо» деген кнопканы басып, таратканыңыз
жөндγγ болот. Мындай аракет менен сиз кимдир бирөөлөрдүн кыжырын кайнаткан
материалды таркатуудан жана андай материалдын ээси сиз болуп калуу коркунучун
алдын ала аласыз.
ТӨМӨНДӨ сиздин макалаңыздын, маалыматыңыздын же коомчулукка арналган кандайдыр бир маалымат иретинде жасалган материалыңыздын мазмуну боюнча өзүңүзгө-өзүңүз бере турган суроолордун түзүмү берилген. Көпчүлүк учурда журналисттер коомчулукка чагым салгандыгы үчүн айыпталышат. Иш жүзүндө чындыгында эле коментаторлор өз сөздөрүндө айрым учурда кимдир бирөөлөрдүн кыжырын кайнаткан же кадыр баркын түшүргөн сөздөрдү колдонуп жиберишет жана алардын сөздөрү башка бирөөлөр тарабынан шилтеме келтирилип коомчулуктун калың катмарына тарап кетет. Мындай окуяларга талдоо жүргүзүп келгенде, көчүлүк учурларда журналисттер, ММК жана макала авторлору кимдир бирөөнүн кадыр-баркына шек келтирилип айтылган сөздөрдү өзгөртүүсүз жарыялап жибергендиги үчүн айыпталышкандыгын көрүүгө болот. Тагыраак айктанда, ЭСИҢИЗДЕ БОЛСУН! Көпчүлүк учурда журналистер, ММК жана контент түзүүчүлөр кайсыл бир жеке кызыкчылыгын ойлогон саясатчы же коомдук ишмерлердин ойлонбой айткан сөзүнөн улам жогорудагыдай айыпка жыгылышкан учурлар кездешет.
Ошондуктан сиз өзүңүз шилтеме келтирген адамдын ким экендигин, анын кадыр-баркын жакшылап талдап, ошону менен бирге эле ал айткан маалыматты, фактыларды же кимдир бирөөнүн дарегине жасаган айыптоолорун дыкаттык менен текшерип чыгууңуз зарыл.
Борбордук Азиядагы Тынчтыкты орнотуу жана
медиатехнология мектеби,Network ofSocial Mediators, АКШнын
Кыргызстандагы элчилигинин Демократиялык комиссиясынын каржылык колдоосу менен медианы жана калкты
маалымат менен кабардар кылууну күчөтүү аркылуу экстремиздин жайылышын алдын
алуу боюнча долбоорду ишке ашырууда.
Долбоордун эксперттери тарабынан жүргүзүлгɵн медиа жана интернет тармагын иликтөөсүнүн жыйынтыгы өлкөдөгү диний терс кɵрүнүштɵрдɵн улам келип чыккан карама-каршылыктуу маалымат башка маалыматтын түрлөрүнө караганда, экстремисттик идеологиянын таралышына олуттуу өбөлгө болоору айтылган. Көбүнчө өлкөдөгү ар кандай медиа борборлору интернет аркылуу таратылган маалыматты колдонуу менен материал даярдашат. Мындай учурда алар коомчулукка ар түрдүү маалымат берүү менен катар, өздөрү кимдир бирөөлөрдүн азгыруусуна кирип, кайсыл бир экстремисттик идеяны таратуучу болуп калганын байкабай калышат. Ошол эле мезгилде, ар кандай түз алып көрсөтүүчү интернет сайттардын аң-сезимге ɵтɵ таасирдүү видео, аудио же сүрөттөрү ошол бойдон колдонулган учурлар кездешет. Өз мезгилинде мындай ыкмалар менен жазылган жаңылыктар зордукчул экстремизмдин идеялары өзгөртүүсүз таратып калат.
Иликтөөнүн жыйынтыктарына таянуу менен долбоордун кызматкерлери массалык маалымат каражаттарындагы жана интернет айдыңындагы зордукчул экстремизм идеяларынын таралышынын алдын алуу боюнча сунуштарды жана аны менен күрөшүү ыкмаларын иштеп чыгышты. Алардын катарына журналисттер жана коомчулук менен байланышчу адистерди окутуу программасы, ошондой эле медиакампания кызматкерлери коомчулуктун кеңири катмарында тараган жогорудагыдай көйгөйлүү маселелерди кантип туура чагылдыруу ыкмалары жөнүндө мыкты жол жоболор камтылган.
Аталган долбоорду ишке ашыруунун алкагында медиадагы терс көрүнүштөрдүн орун алышына жол бербөө максатында экстремисттик идеялардын жайылышын алдын алуу үчүн биз өз-ара түшүнүүчүлүктү күчөтүү ыкмасын колдонобуз. Бүгүнкү күнү коомчулукта ар кандай экстермисттик идеялар таралып жаткан учурда журналисттер жана коомчулук менен иш алып баруучу адистер үчүн экстремисттик идеялардын жайылышына каршы күрөшүүдө зарыл болгон колдомо куралдары жетишсиз болуп калган учурлар кездешүүдө. Ошондуктан, биздин башкы максатыбыз, аларды керектүү колдонмо материалдар менен жетишээрлик деңгээлде камсыз кылуу» - дейт Борбордук Азиядагы Тынчтыкты орнотуу жана медиатехнология мектебинин директору Инга Сикорская.
Долбоордун алкагында журналисттер жана интернет активистери экстремисттик идеялардын жайылышын дароо таанып билүүсүнө зарыл болгон заманбап ыкмаларды колдонууга үйрөтүлөт. Экстремизм жана терроризмди чагылдырууда жогорудагыдай ыкмаларды колдоно билүү, ислам маселесин терең түшүндүрүү жана түз эфирде таратылган тескери таасирдеги күчтүү маалыматтарды туура колдонууга жардам берет.
Бул колдонмо журналисттерге, контент түзүүчүлөргө жана медиа тармагындагы адистерге көп түрдүүлүк тууралуу маалымат берүү максатын көздөйт. ЖМК коомго этникалык, маданий, тил жана башка көп түрдүүлүк формаларын түшүнүүгө, ар түрдүү топторго маалымат алууга жана жайылтууга, өз көз карашын билдирүүгө, пикир алмашуусуна мүмкүнчүлүк түзүүгө өз салымын кошо алат.
ӨЭУнун көп түрдүүлүк, азчылыктар жана
Кыргызстандын булуң-бурчундагы социалдык топтордогу маселелер боюнча иштешкен
активисттер Бишкекте 2017-жылдын 23-ноябрында өткөн семинарда ЖМКдагы
натыйжалуу коммуникацияга үйрөнүштү.
Бардык адамдардын укугу бирдей. Дискриминация же болбосо, басмырлоо, адам
укуктары приницибине карама-каршы келет. Дискриминацияга туш болгон адам өз
укуктарын жана эркиндигин колдонууну чектейт. Дискриминация учурлары экономика,
саясат, коом, маданият болобу, бардык тармакта жайылган. Мындай басмырлоодон
балдарыбыз дагы корголгон эмес.
Дискриминациядан балдарды кантип алдын алабыз деген суроого Балдардын укуктарын жана кызыкчылыктарын алдыга жылдыруу үчүн Бейөкмөтбирикмесинин юристи Мирлан Медетов жооп берет.
-Кыргызстанда балдарга карата дискриминациянын түрү кайсы тармакта жайылган?
-Баарынан дагы ички мигранттардын балдары дискриминацияга көп душар болот. Бизде жашаган жерине карата катталат эмеспи. Тилекке каршы, мамлекеттен көрсөтүлгөн колдоонун баары жергиликтүү катталууга байланыштуу болот. Муктаж үй-бүлөлөр социалдык жардамга жетпей келет, бул негизинен саламаттыкты сактоо жана билим берүү тармагында. Ички мигранттар балдары ооруканадан эч кандай жеңилдиктерди албайт. Мектептер дагы албай кыйналышат.
-Мындан улам, акча берип мектепке окуткан учурлар катталса керек?
-Ооба, мектептер толо болгондуктан орундар чектелүү экенин баары билет. Мындан тышкары, жарды үй-бүлөлөрдүн балдары дискримиинацияланат. Мамлекет жөлөк пул берүүдө үй-бүлөнүн кирешесин карайт. Эгер ал 900 сомдон бир сомго эле ашса, пособие берилбейт. Менимче, бул ачык эле дискриминация. Биринчиден, 900 сомго кантип жашаса болот? Экинчиден, кирешеси 950 сом түзгөн үй-бүлөнүн балдарын кантип жөлөк пулдан ажыратууга колу барат? 950 сом деле 900 сомдой аз эле, баарибир пособиеге муктаж экени көрүнүп турбайбы.
-Демек, мында мамлекеттен тарабынан дискриминация болуп жатат да?
-Ооба. Кирешеси 900 сомдон ашкан үй-бүлөнүн балдарына жөлөк пул берилбейт деп мыйзамда жазылган. Менимче, бул мыйзам оңдолууга тийиш. Анткени көптөгөн адамдардын укугу бузулуп жатат. Анысы аз келгенсип, жакыр үй-бүлөлөрдүн балдары мектептен да запкы жейт. Мектеп фонду ата-энелерден төлөм чогултат. Колунда жоктор бошотулат дегени менен андай эмес. Кокус, акчаны төлөбөгөн окуучуларга карата мүдүр, мугалим тарабынан кадимкидей басым көрсөтүлөт.
-Адис катары абалдан чыгуунун кандай жолдорун көрөсүз?
-Биз балдардын укугун коргогон бирикмелердин кызыкчылыгын билдиребиз. Бул дагы чоң жетишкендик, анткени жалгыз уюмдун колунан аз нерсе келет, эгер биригип иш кылсак, үнүбуз катуу чыгат. Азыркы кезде иштеп жаткан мыйзамдардарды таасирин текшерип, изилдөөлөрдү жүргүзөбүз. Эгер кайсы бир мыйзам мамлекеттик тейлөөгө бөгөт койгонун көрсөк, тиешелүү органдарга кайрылабыз. Ошондой эле коомчулукка дагы коңгуроо кагабыз.
-Балдарга карата дискриминациянын билинбеген түрлөрү кандай?
-Баарынан дагы балдарга карата жашына байланыштуу дискриминация көрсөтүлөт. Өзгөчө сот тармагында өкүм чыгарууда баланын пикирин көңүлгө алышпайт. Баткенде өспүрүмдү зордуктап койгон учур катталып, биздин кесиптештер коргоого алышкан. Жабыркаган баланын ата-энесине басым көрсөтүлүп, натыйжада алар доо арызын кайтарып алышкан. Зөөкүр жазадан кутулуп кетти. Бул окуя бир айылда орун алды. Баланын оюн эч ким сураган жок. Мүмкүн бала зөөкүрдүн түрмөдө отурушун каалайт. Бир айылдан жолуктуруп калса кандай абалда калаарын эч ким ойлогон жок.
-Ошондой эле ата-энеси ажырашкан учурда дагы бала ким калаарын баладан сурабаган учурлар көп....
-Ооба. Эгер ажырашуу соттук негизде жүрсө 10 жаштан тарта бала ким менен жашагысы келет деген суроо эс ке алынат. Бирок бала 8-9 жашында деле өз оюн билдире алат. Балдарды атасы менен жолуктурууда дагы көп катачылыктар бар. Мисалы бала көбүрөөк атасын көргүсү келсе, сот эки жумада бир жолу деген чечим чыгарып коет.
-Дискриминацияга учураган өспүрүм кайсы кызматка чалып жардам алса болот?
-Балдардын укугун жайылтуу боюнча атайын долбоор баштаган жайыбыз бар. Иш жүрүп жатат. Ага ылайык, мектептерде дискриминацияга учураган балдар арыз менен кайрыла алат. Мындан тышкары Акыйкатчы институтунда 115 ыкчам телефону бар. Социалдык коргоо министрлигинин астында 111 телефонуна чалып кеңеш жана жардам алса болот.
-Маегиңизге рахмат.
Маалыматтык тармак азыркы учурда жалган жаңылыктар менен толуп кеткен. Жалган жаңылыктарды ("утка”, "фейк”) жалпы агымда айкындап билүүгө мүмкүн эмес. Алар кең коомдук тармакка токойдогу өрттөй тез жайылат. Бул маалыматтык таштандыларды кантип тапсак болот, чын жаңылыктарды жалгандардан кантип айырмалай алсак болот?
АКШдан келген журналистика профессору Светлана Куликова "Коомдук тармактардагы саясий дискурстар” лекциясында өткөн жылкы АКШда өткөн президенттик шайлоолорун негизинде жалган жаңылыктардын түзүү технологиясы жөнүндө маалымдап берди.
Фейк Facebook’та кантип иштейт
— Материал түзүлөт – жана сырткы сайтында көчүрүлөт.
— Шилтеме өзгөчө аталышы менен бир нече өзгөчөлөнгөн саясий топтордо жайылат.
— Топтун жазылуучулары шилтеме боюнча топко киришет, ошондо сайттын ээлери жарнамадан пайда табып, кийин достору менен бөлүшүп алышат.
— Көбү жөн гана кирип койбой, кошумча дагы эмоциялуу комментарий жазып коюшат.
— "Фейк”тер дагы көп деталдар жана майда-чүдө менен өсүп андан да кең жайылып кетет.
— Барган сайын окурманга маалыматтын булагын тапканы кыйын болуп барат, жана анын чын болгонун далилдөөгө мүмкүндүк калбай калат.
Фейкти кантип айкындап билсе болот
— Ким жаңылыкты жиберди – жарыялап койду (коомдук ойдун башчылары жана саясий наркомандар)
— Жаңылыктын булагын табып билүү (вебсайт)
abcnews.com же abcnews.com.co.
— Жарыяга көрүнүктүү кесипкөй жана ишеничтүү медиялар шилтемелешкенби текшерип көрүү.
— Өзгөчө тейлөөлөрдө факттарды текшерип көрсө болот
www.politifact.com www.factcheck.org www.snopes.com.
— Жарыяда цитаталар барбы экен карап көрүү жана алардын чындыгын сынап көрүү.
— Жарыяга жабышкан комментарийлерди окуп көрүү.
— Эгер сүрөтү бар болсо, аны Google’дун издөөчүсүнөн өткөрүп көрүү.
— Эгер жарыянын чын болушуна шектериңиз бар болсо, аны таратканы сунушталбайт.
Терс таасирлери
Светлана Куликова уктоо таасири жөнүндө:
Эгер элге берилип жаткан жаңылык терс болуп, бирок шектүү булактардан чындыкка жакын маалымат берилип жатса, убакыт өткөнчө адамдар булагын унутуп, ал жаңылыкты чындай кабыл алышат (бул ушактардын сакталгычтыгын түшүндүргөн теорияларынан бири).
Агым жана кайталануу таасири: Эгер баары ал нерсе жөнүндө талкуу жаратып жатышса, анда ал чындык болушу керек.
2016-жылдын
15-февралында Тынчтыкты орнотуу жана медиа технологиялар Мектеби уюштурган "Душмандашуу
тили жана медиадагы дискриминация”деген коомдук дискуссия өттү.
Иш-чарага Канаданын Казакстандагы, Кыргызстандагы жана Тажикстандагы элчиси Шон Стайл, КР Президентинин Аппаратынын этника, дин саясаты жана жарандык коом менен өз ара байланышуу бөлүмүнүн эксперти Санжарбек Тажиматов, КР Жергиликтүү өз алдынча башкаруу иштери жана этностор аралык мамилелер боюнча мамлекеттик агенттигинин мониторинг Борборунун жетекчиси Аблабек Асанканов эл аралык, жарандык, диний уюмдардын өкүлдөрү жана медиа эксперттери катышты.
2016-жылдын 4-февралында "Сова” (Россия) маалыматтык-аналитикалык борбордун директору, эксперт Александр Верховскойдун "Сөз эркиндиги: кантип ЖМКдагы жана Интернеттеги айткандар үчүн жапа чекпесе жана антиэкстремисттик мыйзамды бузбаса болот. Кыргызстандагы чындык жана Россиядагы практика” деген аталыштагы интерактивдүү лекция өткөрдү.
Иш-чарага эксперттер, адвокаттар, журналисттер, эл аралык жана коомдук уюмдардын өкүлдөрү келишти.
Военные возле рынка запчастей в во время массовых беспорядков, г. Ош, июнь 2010 год
Участники тренинга по медиации и урегулированию конфликтов строят "Башню мира", Бишкек, апрель, 2011 год
Тренинг для журналистов по разрушению стереотипов, Бишкек, апрель, 2012 год
Семинар по производству командных репортажей в мультинациональных журналистких группах, Бишкек, август, 2012 год
Состоялась онлайн конференция, на которой обсуждались риски транснациональных репрессий в работе активистов, медиаработников, юристов и…
Можете ли вы ответить на вопрос: что такое миротворческая журналистика или журналистика мира, как это принято говорить в международной практике?
Это – позитивная журналистика?
Это – смягчение конфликта за счет историй, где говорится о том, как власти решают проблему?
Или это – баланс фактов и мнений, построенных на беспристрастной хронологии освещаемого вами конфликта?
Ни один из трех предложенных вопросов не является миротворческой журналистикой, поскольку она строится на других принципах.
Смотрите видеоурок от Инги Сикорской, директора Школы миротворчества и медиатехнологий в ЦА, медиаэксперта, исследователя, журналистки.
Инга освещала разные конфликтные события, работала в Афганистане, написала ряд учебных пособий для журналистов и активистов, в том числе "Как женщине-журналисту делать визуальные репортажи из Афганистана",
"Как освещать многообразие и этнические конфликты,"Как журналистам избегать языка вражды в своих репортажах" и другие.
Инга проводит семинары по медиа, кризисным и миротворческим коммуникациям в Центральной Азии и других странах.
Смотрите видео-урок с примерами и пояснениями, а потом выполните упражнение.
Группа независимого мониторинга,
экспертизы, анализа и образования Школы миротворчества и медиатехнологий в ЦА
оказывает услуги в НКО секторе, проводит консультации, экспертизу тренинги по
вопросам, связанным с медиасферой и публичным дискурсом.
Мы проводим медиа-мониторинги, медиа-исследования, разрабатываем медиа-планы и стратегии, готовим медиа-аналитику по заданным тематикам, а также предлагаем следующие услуги:
·исследование медиа-сферы на основе мониторинга СМИ на предмет освещения по заданной тематике с использованием уникальной методики, анализ, выработка рекомендаций;
·полный медиа-мониторинг и анализ выделенных публикаций по различным индикаторам, в зависимости от задачи– сбор всех материалов об объекте мониторинга по максимально широкому списку с помощью специальных электронных систем мониторинга, ручного поиска и интеллектуальных инструментов для анализа (кыргызский, русский, английский языки);
·по ограниченному медиа-списку – поиск публикаций об объекте мониторинга по определенному списку СМИ (обычно наиболее авторитетные, популярные, значимые с точки зрения достижения ЦА, издания);
·аналитические обзоры по заданной тематике;
·разработка моделей информационно-просветительских кампаний( интеллектуальная логистика, исследование и анализ ситуации, планирование мероприятий, определение аудитории, стратегия, сбор информации, анализ, разработка послания, определение ожидаемых результатов, тестирование кампании, разработка публичных мероприятий, отслеживание результатов кампании);
·разработка медиа-планов, мониторинг и анализ медиа-активности, кризисный медиа-мониторинг, архивный/ретроспективный медиа-мониторинг;
·консультации по созданию медиа-кампаний;
·тренинговые/обучающие услуги, мастер-классы: разработка тематики и программы тренинга;
·проведение медиа-тренингов/мастер-классов;
·информационные услуги (создание релизов, адаптация пресс-релизов под веб-публикацию. линкование, ссылки, теги и т д);
·разработка сценария и создание видео- и аудио-интервью, тезисы;
·подготовка спикеров для пресс-конференций, разработка сценария пресс-конференции и брифингов, тезисы их выступления;
·разработка медиа-плана для участия, выступающего в тематических программах по социально-значимым вопросам;
·редактирование и обработка текстов (кыргызский, русский, английский языки).
Вышеперечисленные услуги осуществляются по договору оказания платных услуг в некоммерческом секторе и рассчитаны в соответствии с калькуляцией платных услуг на текущий год. За подробной информацией обращаться на peacemakingschool@gmail.com или написать сообщение на Фейсбук https://www.facebook.com/Alinapeacemaker
