Отчетто
2015-жылдын ноябрь-декабрь айларында кыргыз жана орус тилиндеги басылма,
теле-радио жана онлайн медиа жана социалдык тармактардагы анализдин жыйынтыгы
жана жылдардын башка убактылары менен
салыштыруу, ошону менен катар талаа изилдөөлөрүнүн негизинде чыгарылган
жыйынтыктары чагылдырылган.
Кыргызстандын медиа талаасындагы ой-пикир эркиндиги ачык эле ксенофобиялык сөздөргө, саясий сыпаасыздыкка негизделген жек көрүү лексикасы менен тыгыз чектешүүдө жана ЖМКдагы журналисттик стандарттын төмөнкү деңгээлине басым жасалган, ал эми социалдык тармактагы посттор кээде тармактык агрессияга үндөйт. Кыргызстан Борбор Азиядагы кошуна мамлекеттердин ичинен сөз эркиндигинин рейтингинде[1], жогорку көрсөткүчтөрдү ээлесе да, этика маселесинде көп кемчиликтерге ээ.
ЖМКнын өнүгүүсү жана душмандашуу тили
боюнча алектенген Тынчтыкты
орнотуучу жана медиатехнологиялар мектеби кээ бир орус жана жергиликтүү
жалпыга маалымат каражаттары, онлайн басылмалардын «Кыргызстандагы башкы мамлекеттик канал улутчулдукту пропагандалоодо» деген
аталыштагы «Арстандар
жана чөөлөр жөнүндө» деген аттуу макала боюнча медиадагы жана Интернеттеги
полемикалар менен комментарийлерди иликтеп чыккан.
Макала 2015-жылдын 19-майында, «Московский Комсомолец-Азия» гезитинде жана веб-сайтында жарыяланган. Анда сөз КР жазуучулар Кошунун мурдагы төрагасы жана коомдук ишмер Абдрахман Алымбаевдин 2014-жылдын декабрь айындагы КТРКнын эфиринде «Тоолуктардын ток шоусу» деген телеберүүсүндөгү орой сүйлөгөндүгү жөнүндө болгон. Аталган программанын алып баруучусу жана эфирдин коногу Кыргызстанда жашаган этностордун арасындагы айырмачылыктарды талкуулашкан. «МК-Азия» гезитиндеги макаланын автору А.Абдрахмановду жана КТРКны «улутчулдук идеяларын билдирүүдө» деп күнөөлөөдө. Ошондой эле 2015-жылдын 19-майында You Tube сайтына телеберүүнүн ошол бөлүгүн чагылдырган 4 мүнөттүк видео жайгаштырылган.
Тынчтыкты орнотуучу жана медиатехнологиялар мектебинин эксперттери акыркы жума ичинде ЖМКда жана Интернетте бул теманы талкуулаган 150 кыска макаланы, постторду, комментарийлерди аныкташкан. Публикациялардын бир топ бөлүгү жек көрүүнүн лексемаларын, ксенофобиялык клишелерди жана стереотиптерди камтыган, эки тарапка тең тийиштүү адамгерчиликсиз метафораларга бай келген. Бул маселе боюнча пикирин билдирген коомдук спикерлерди цитаталоодо, журналисттер жек көрүүгө толгон сөздөрдү пайдаланган. Мындай кадам өз кезегинде аудиторияга жана комментаторлорго терс таасирин тийгизген жана алар да кемсинтүүчү тилди трансляциялашып, дискуссияга тартылган.
Тынчтыкты Oрнотуу
жана Mедиатехнологиялар Mектеби
жергиликтүү ЖМКдагы жана Интернеттеги сөз эркиндигине анализдин жыйынтыктарын
чыгарды. Эксперттер медиа-контенттин калыптануусуна коомдук-саясий
окуялардын күн тартиби таасир кылаарын белгилешти. Анализдөө ЖМК акыркы 4 айда
эң көп көңүл бурулган 7 негизги теманы аныктады. Анан да макалалар менен
посттордун көбү жек көрүүнүн лексикасы менен коштолгон. ЖМК менен Интернеттеги
тема болуп кытай экспансиясы жана Кумтөр маселеси, ошондой эле репортаждар
макала менен посттор Кыргызстандын Бажы Союзуна кирүү маселесин арналган.
Булкурс«Сорос Кыргызстан» фондунун»«Маалымат эркиндиги» программасынын финансылык колдоосунда «ЖМК аркылуу көп түрдүүлүктү жайылтуу»долбоорунун алкагындаТынчтыкты орнотуу жана медиатехнологиялар Мектебининтренерлери жана эксперттери тарабынан иштелип чыккан
Бул курс «Сорос Кыргызстан» фондунун» «Маалымат эркиндиги» программасынын
финансылык колдоосунда «ЖМК аркылуу көп түрдүүлүктү жайылтуу» долбоорунун алкагында Тынчтыкты
орнотуу жана медиатехнологиялар Мектебинин тренерлери жана
эксперттери тарабынан иштелип чыккан.
Тынчтыкты орнотуу жана медиатехнология Мектеби жергиликтүү демилгелерди колдоо (CFLI) Канадалык фонду тарабынан каржыланган КР радио-телеберүүлөрдөгү, басмадагы, он-лайн жана социалдык тармактардагы душмандашуу тилине жасалган изилдөөлөрдүн кезектеги этабынын аягына чыкты.
Акыркы үч айда: 2014-жылдын декабры жана 2015-жылдын январы менен февралы аралыгында, Кыргызстандын аймагында көрсөтүлгөн жана чыгарылган 47 ЖМКга контент-анализ жасалган, анын ичинде кыргыз жана орус тилиндеги: 33 гезитке, 11 он-лайн медиага, 2 телеканалга, 1 социалдык медиага жүргүзүлгөн. Анализдөөгө алынган ЖМК түрлөрү калктын калың катмарына, мамлекеттин аймактарынын көбүнө жеткиликтүүлүгүнө карай тандалган. Бул медиа-мониторингге кошумча индикаторлор кошулган, изилдөөгө чет жактагы аймактарда жана жергиликтүү компакттуу жашаган аз сандагы этностордон түзүлгөн фокус-топтор кирген.
Борбор Азиянын Тынчтыкты орнотуу жана медиатехнологиялар Мектеби "Кыргыз Республикасында 2014-жыл аралыгындагы ЖМКдагы жана Интернеттеги душмандашуу тили” боюнча бир жылдык докладын жарыялайт. Билдирүүдө мамлекеттин аймагындагы кыргыз жана орус тилинде чыккан басылма, телеберүү жана он-лайн медиага жүргүзүлгөн контент-анализдин жыйынтыгы камтылган. Изилдөөдө аудиторияда абдан көп талап кылынган 47 ЖМК тандалган. Контент-анализдин жыйынтыгында изилденген медианын үчтөн көбүрөөк бөлүгүндө (36,1%) душмандашуу тили бар болгон.
ЖМКнын түрлөрүндөгү системалаштырууда жылдагыдай эле 2014-жылы өткөн өтө катуу душмандашуу тили ЖМКнын басылматүрүндө болуп чыкты. Изилденген гезиттин 41,3% душмандашуу чабуулуна ээ болуп чыкты. Андан соң Интернеттеги он-лайн медиалардын 27,2% душмандашуу ачуусуна алдырган, алардын ичинен азыраак душмандашуу тили (1%)телеберүүдө трансляцияланган.
2014-жылы өткөн жыл менен салыштырганда жалпы тенденциялар бир аз өзгөргөн, кээ бир позициялар боюнча жек көрүү лексикасынын өскөнү белгиленген. Өзгөчөлөнгөн тренд катары журналисттер тарабынан ретрансляциялык стереотиптерди жайылтуу жана чиновниктердин менен саясатчылардын ар кандай иш-чараларда ачык ксенофобдук билдирүүлөрүн, редакциялык комментарийсиз тексттерди цитаталоо болду. Автордук рубрикаларда көбүнчө душмандашуу тилинин катуу жана орто типтери пайдаланылды, айрым бир топтордун Кыргызстанда отурукташуусуна жол бербөөгө кыйыр жана тикелей үндөөлөр; тигил же бул этностун криминалдуулугуна ынандыруу жүрдү.
Душмандашуу тилин пайдалануу боюнча рейтингдерде кыргыз тилдүү ЖМКнын арасынан гезиттер алдыда болсо, ушул эле жагдай боюнча орус тилиндеги медиа-чөйрөдө он-лайн басылмалар алдыда болду.
Душмандашуу тили тематиканын кеңири спектринде
Аз сандагы улуттарга карата кептеги душмандашуу тили коомдо терс пикир жаратат жана коомдук-саясий окуяларга, анын ЖМКда чагылдырылышына жараша болот жана медиа-тексттерде ошого жараша анын салыштырмалуу салмагы өзгөрүп турат. 2014-жылы душмандашуу тили тарыхый жана чек арага тийиштүү темага арналган макалаларда/сюжеттерде айтылган, анда этностун криминалдуулугуна кине коюлган ойлор билдирилген. Жек көрүү риторикасы Россия менен Украинанын ортосундагы мамилеге Кыргызстандын реакция кылуусу жана РФга каршы санкцияга, Кыргызстандын Сириядагы согушка катышкандыгы, биргелешкен Кумтөр кыргыз-канада ишканасы боюнча дискуссия, КЭРдин Кыргызстандагы инвестициялык долбоорлору, мамлекеттин Евробиримдикке келечекте кирүүсү боюнча материалдарда белгиленген.
Иш-чара «Социалдык медиаөнөктөштөрдүн тармагы» коомдук фондунун Тынчтыкты орнотуу жана медиатехнология Мектеби тарабынан, «Сорос - Кыргызстан» фондунун «Маалымат эркиндиги» программасынын финансылык колдоосу менен «ЖМК аркылуу көп түрдүүлүктү жайылтуу» долбоорунун алкагында уюшулду.
Бул багыттагы дискуссияны Бишкекте, 2014-жылдын 27-ноябрында өтүүчү «Көп түрдүүлүк аркылуу туруктуу өнүгүүгө карай» конференциясында өткөрүү пландалып жатат.
2014-жылдын 27-ноябрында Тынчтыкты орнотуу жана медиатехнологиялар мектеби «Сорос-Кыргызстан» Фондунун «Маалымат эркиндиги» программасы менен биргеликте көп түрдүүлүк темасындагы репортаждарды жана макалаларды жасоо, Интернетте көп тилдүүлүктү жайылтуу жана кыргыз тилин үйрөнүүнүн жаңы усулдары боюнча мастер-класстардын сериясына катышууга чакырат.
Военные возле рынка запчастей в во время массовых беспорядков, г. Ош, июнь 2010 год
Участники тренинга по медиации и урегулированию конфликтов строят "Башню мира", Бишкек, апрель, 2011 год
Тренинг для журналистов по разрушению стереотипов, Бишкек, апрель, 2012 год
Семинар по производству командных репортажей в мультинациональных журналистких группах, Бишкек, август, 2012 год
Состоялась онлайн конференция, на которой обсуждались риски транснациональных репрессий в работе активистов, медиаработников, юристов и…
Можете ли вы ответить на вопрос: что такое миротворческая журналистика или журналистика мира, как это принято говорить в международной практике?
Это – позитивная журналистика?
Это – смягчение конфликта за счет историй, где говорится о том, как власти решают проблему?
Или это – баланс фактов и мнений, построенных на беспристрастной хронологии освещаемого вами конфликта?
Ни один из трех предложенных вопросов не является миротворческой журналистикой, поскольку она строится на других принципах.
Смотрите видеоурок от Инги Сикорской, директора Школы миротворчества и медиатехнологий в ЦА, медиаэксперта, исследователя, журналистки.
Инга освещала разные конфликтные события, работала в Афганистане, написала ряд учебных пособий для журналистов и активистов, в том числе "Как женщине-журналисту делать визуальные репортажи из Афганистана",
"Как освещать многообразие и этнические конфликты,"Как журналистам избегать языка вражды в своих репортажах" и другие.
Инга проводит семинары по медиа, кризисным и миротворческим коммуникациям в Центральной Азии и других странах.
Смотрите видео-урок с примерами и пояснениями, а потом выполните упражнение.
Группа независимого мониторинга,
экспертизы, анализа и образования Школы миротворчества и медиатехнологий в ЦА
оказывает услуги в НКО секторе, проводит консультации, экспертизу тренинги по
вопросам, связанным с медиасферой и публичным дискурсом.
Мы проводим медиа-мониторинги, медиа-исследования, разрабатываем медиа-планы и стратегии, готовим медиа-аналитику по заданным тематикам, а также предлагаем следующие услуги:
·исследование медиа-сферы на основе мониторинга СМИ на предмет освещения по заданной тематике с использованием уникальной методики, анализ, выработка рекомендаций;
·полный медиа-мониторинг и анализ выделенных публикаций по различным индикаторам, в зависимости от задачи– сбор всех материалов об объекте мониторинга по максимально широкому списку с помощью специальных электронных систем мониторинга, ручного поиска и интеллектуальных инструментов для анализа (кыргызский, русский, английский языки);
·по ограниченному медиа-списку – поиск публикаций об объекте мониторинга по определенному списку СМИ (обычно наиболее авторитетные, популярные, значимые с точки зрения достижения ЦА, издания);
·аналитические обзоры по заданной тематике;
·разработка моделей информационно-просветительских кампаний( интеллектуальная логистика, исследование и анализ ситуации, планирование мероприятий, определение аудитории, стратегия, сбор информации, анализ, разработка послания, определение ожидаемых результатов, тестирование кампании, разработка публичных мероприятий, отслеживание результатов кампании);
·разработка медиа-планов, мониторинг и анализ медиа-активности, кризисный медиа-мониторинг, архивный/ретроспективный медиа-мониторинг;
·консультации по созданию медиа-кампаний;
·тренинговые/обучающие услуги, мастер-классы: разработка тематики и программы тренинга;
·проведение медиа-тренингов/мастер-классов;
·информационные услуги (создание релизов, адаптация пресс-релизов под веб-публикацию. линкование, ссылки, теги и т д);
·разработка сценария и создание видео- и аудио-интервью, тезисы;
·подготовка спикеров для пресс-конференций, разработка сценария пресс-конференции и брифингов, тезисы их выступления;
·разработка медиа-плана для участия, выступающего в тематических программах по социально-значимым вопросам;
·редактирование и обработка текстов (кыргызский, русский, английский языки).
Вышеперечисленные услуги осуществляются по договору оказания платных услуг в некоммерческом секторе и рассчитаны в соответствии с калькуляцией платных услуг на текущий год. За подробной информацией обращаться на peacemakingschool@gmail.com или написать сообщение на Фейсбук https://www.facebook.com/Alinapeacemaker
